Overwhere Zuid – een jarenzestigwijk in Purmerend met ongeveer 1.000 woningen – heeft een dringend probleem. Na ruim vijftig jaar is de riolering versleten en voldoet niet meer aan de huidige milieueisen. Dit betekent dat de straten open moeten. Hier zag Purmerend een kans en startte een onderzoek voor een pilot om bewoners gelijktijdig van het aardgas af te helpen.
On hold
‘De keuze voor Overwhere Zuid kwam niet uit de lucht vallen’, vertelt programmamanager Jaspert Verplanke. ‘De wijk betreft zowel particuliere woningen als particuliere verhuur. Naast de rioolvervanging waarbij de straat opengegooid wordt, is de wijk omringd met een warmtenet. Dit betekent dat je relatief ‘eenvoudig’ verwarmingsbuizen kunt aftakken.’ Gedurende het onderzoek werd het rioolwerk ‘on hold’ gezet.
‘Het zal mijn tijd wel duren’
De eerste informatieavond vond plaats in de Taborkerk oktober vorig jaar, zegt Verplanke. ‘Daar hebben we uitgelegd waarom het rioolwerk was uitgesteld en wat de gemeente Purmerend van plan was. Dit leidde tot gemengde reacties van de buurtbewoners – ‘waarom wij?’ en ‘het zal mijn tijd wel duren’ – maar ook tot positieve geluiden van mensen die de noodzaak van de energietransitie wel begrepen.’ Verplanke maakt duidelijk dat het project vooral gericht is op het aangaan van een relatie met bewoners gebaseerd op wederkerigheid en gelijkwaardigheid.
Kansrijk
Naar aanleiding van onderzoek uit 2017 en de opgestelde routekaart naar een aardgasvrij Purmerend in 2035 en bleek dat Overwhere kansrijk is de overstap te maken van aardgas naar alternatieve warmtebronnen. De Raad van Purmerend is begin november akkoord gegaan met de pilot met als voorwaarde dat de helft van de bewoners van de 95 woningen vrijwillig met het plan zou instemmen. ‘Een week later zaten we met tachtig man hier in de wijkschool. Daar hebben we vooral de technische aspecten en de verschillen tussen all-electric en het warmtenet toegelicht. Elke woning is weer anders. Dat betekent dat je bij elke woning moet onderzoeken hoe de woning in elkaar zit, wat daar de beste oplossing is én wat de wensen van de bewoners zijn. Daarbij hebben we wijkbewoners de mogelijkheid gegeven om zich voor een huisbezoek in te tekenen, zodat ze begrijpen wat het voor hen betekent achter de voordeur. Vervolgens zijn we aan de slag gegaan om de kosten van de aanpassingen op het aansluiten van een warmtenet in beeld te brengen voor de bewoners die willen participeren. De gemiddelde kosten om een woning in de pilotwijk van het aardgas af te sluiten blijken uiteindelijk €6.655,-. Indien bewoners in de pilotwijk een all-electric variant willen (die duurder is), krijgen zij een vergelijkbaar bedrag als subsidie.’
Onderdeel van de wijk
Hoe kun je nou die bewoner overtuigen om van het aardgas af te gaan? Verplanke: ‘Om te beginnen moet je écht onderdeel van de wijk zijn. Dit kun je niet vanuit het stadhuis organiseren. Het gaat er om dat je aanwezig en zichtbaar bent en dichtbij de bewoner gaat staan. Daarom zitten we hier in een tussenwoning midden in de wijk. Dit is een inloophuis en iedereen is hier altijd welkom. We zijn gewoon buren van elkaar. Omdat we naast de bewoners staan, gaan mensen ons als team veel beter herkennen en worden we aangesproken op straat. Een totaal andere manier van werken dan je als ambtenaar gewend bent. Dat vind ik zeer succesvol.’
‘Daarnaast is het héél belangrijk dat je het persoonlijke gesprek met mensen aangaat. Eén van de meest kostbare dingen is mensen hun woning. Daarom doen we dit laagdrempelig en dringen we hen niks op. Tijdens een huisbezoek geven we aan dat het onvermijdelijk is dat dit gaat gebeuren. De energietransitie komt er aan. We gaan u adviseren, maar u zult zelf een keuze moeten maken. Nu krijgt u nog subsidie, straks niet meer. Dit is een ‘one time offer’.’
Beweging op gang
Wat zijn de leerpunten uit deze pilot? ‘De aanpak die wij hanteren is ontzettend arbeidsintensief’, antwoordt Verplanke. ‘Het kost je zó een jaar om een persoonlijke band met bewoners op te bouwen. Mensen herkennen ons nu als boegbeeld en dat schept vertrouwen. Hoe ga je dat in vredesnaam opschalen? Toch moet je je daardoor niet laten ontmoedigen en gewoon een stap voorwaarts zetten. Inmiddels zien we binnen de pilot een beweging op gang komen. Er zijn meerdere bewoners naar mij toegekomen om te vertellen dat ze nu zelf rekening houden met de dikte van de buizen als er in de toekomst een warmte-unit geplaatst gaat worden. Zowel bij mensen die een verbouwing doen als bij mensen die hier nieuw komen intrekken. Inmiddels hebben we van de 95 woningen zo’n 70 huisbezoeken gedaan. Daarvan hebben er 68 ingestemd om hun woning aan te sluiten op het warmtenet en 4 bewoners gaan all electric. We hopen dat deze beweging zich straks autonoom voortbeweegt.’
Bent u benieuwd hoe de communicatie naar de bewoners precies heeft plaatsgevonden? Download dan hier de publicatie ‘Communicatie aardgasvrij Purmerend’.
