Jacob Miedema zet zich als projectmanager Aardgasvrij in om Garyp als eerste dorp van Nederland van het aardgas af te halen. Waar komt die ambitie vandaan? Miedema: ‘‘Wij zijn bij uitstek al een eigenwijs volk als Fries. Als je ergens aan begint, moet je een doelstelling hebben, dus we hebben de lat ook hoog gelegd. We willen binnen 5 jaar 80% van de woningen van Garyp van het gas af zien te krijgen. ’’
Een flitsende start
‘‘In 2014 zijn wij begonnen om een energiecoöperatie op te zetten, Enerzjy Koöperaasje Garyp (EKG), met als doel om alle woningen in Garyp te gaan verduurzamen. Dat is een initiatief wat echt vanuit het dorp gekomen is. Bij de start hadden we de gezamenlijke droom om een eigen zonnepark te bouwen. In Garyp staan namelijk veel oude karakteristieke woningen en het is zonde om die met zonnepanelen te bedekken. Een paar jaar later werden wij benaderd door iemand die een bestemming zocht voor zijn grond met daarop een vuilstort, hier net buiten het dorp. Toen wij vervolgens ook SDE subsidie konden aanvragen, konden we daadwerkelijk het zonnepark bouwen. Onze droom werd dus al snel werkelijkheid. In 2017 was het zonnepark operationeel met een opbrengst van 6 megawatt. ’’
Proeftuin
‘‘Door alle activiteiten rondom het zonnepark hadden we met de coöperatie al regelmatig contact met de gemeente Tytsjerksteradiel. Die zag ons als voorbeeld voor andere dorpen in onze gemeente, in Fryslân en daarbuiten. Toen er door het Rijk bekend werd gemaakt dat er pilotwijken aardgasvrij zouden komen, dacht de gemeente direct aan Garyp. Vervolgens hebben we gezamenlijk een plan ingediend en hebben we eind 2018 te horen gekregen dat we een bedrag kregen van 5,5 miljoen euro om Garyp van het aardgas af te halen.’’
Gratis energiescan
‘‘Toen we te horen kregen dat we de subsidiegelden kregen, hebben we bewoners als eerste stap de mogelijkheid gegeven om kosteloos energiescans aan te vragen. Uit die scan komt een rapport met een constatering en een aanbeveling om van het aardgas af te komen. Bij die eerste proefscans kwamen vervolgens de bewoners aan het loket met de vraag: ‘‘wat moeten we hier nu mee?’’. Toen dachten we: ‘‘dit doen we dus niet goed’’. We moeten die bewoners van a tot z begeleiden door het gehele proces. Aansluitend zijn we bewoners uit gaan nodigen op ons loket, It Enerzjyhûs, met een scan adviseur. Uit dat gesprek komt uiteindelijk een boodschappenlijstje met bijvoorbeeld HR++ dubbel glas, isolatie, een warmtepomp en zonnepanelen. Vervolgens kunnen die mensen zelf gericht offertes opvragen. Tot slot stemmen we samen met de scan adviseur af of de ontvangen offerte daadwerkelijk voldoet aan de uitvraag en op basis daarvan wordt een besluit genomen. Daarbij bieden we de mogelijkheid om het verduurzamen van de woning in fases over 2 of 3 jaar aan te pakken.
Er is dus constant een contactmoment met de bewoner en we merken dat deze aanpak heel goed werkt. In anderhalf jaar zijn er 318 scans uitgevraagd en uitgevoerd van de in totaal zo’n 740 woningen in Garyp. Daarvan zijn 35 woningen al definitief van het gas af zitten er nog 33 in de uitvoering. Het all electric maken van de woningen blijkt de meest haalbare optie om van het gas af te komen.’’
Grote saamhorigheid
‘‘Garyp typeert zich als een dorp waar het verenigingsleven heel hoog in het vaandel staat. Er zijn hier veel sportverenigingen, het dorpshuis wordt goed bezocht en men gaat hier met de grote regelmaat naar de kerk. De saamhorigheid is erg groot. We zien dat er op deze plekken veel gesproken over het project. De een is met glas bezig, de ander met isolatie, een warmtepomp en/of zonnepanelen. Het is mooi om te zien dat mensen elkaar op den duur aansteken. Zelfs bij bewoners die in eerste instantie niet van plan waren om hun huis te verduurzamen. Ik denk dat de saamhorigheid in Garyp de groter motivator is om als eerste dorp van Nederland aardgasvrij te willen worden. Bovendien zijn we bij uitstek al een eigenwijs volk als Fries.’’
Uitdagingen
‘‘Het aardgasvrij maken van Garyp blijkt een hele uitdaging’’, zegt Miedema. ‘‘Maar goed, daarvoor is ook een proeftuin. We hadden bijvoorbeeld verwacht dat het proces van aanvraag tot uitvoering sneller zou verlopen. Ondanks dat we een consortium hebben opgericht met verschillende installateurs, glaszetters, aannemers, etc. zagen we na een aantal maanden dat iedereen bij dezelfde bedrijven ging winkelen. Bij het evalueren bleek dat er maar enkele partijen netjes hun afspraken nakwamen en goed werk leverden. Dat houdt dus in dat een handvol bedrijven deze woningen van het aardgas af moeten gaan halen.
Wat we verder merken is dat bewoners van woningen met energielabel f en g niet bij ons aankloppen. Die woningen worden alleen aangepakt op het moment dat ze worden verkocht. Om bij zo’n woning aan de isolatie eisen te voldoen, moet deze finaal gestript worden, voordat je ook maar iets met een warmtepomp kunt gaan doen. Je ziet dus dat die woningen achterblijven. Dat wordt een uitdaging om daar een goede oplossing voor te vinden om die van het aardgas af te halen. Gelukkig staan de techniek en financieringsmogelijkheden ook niet stil. Ik heb er vertrouwen in dat er ook voor die woningen in de toekomst betere oplossingen komen.
Een belangrijk punt dat ik ten slotte wil benadrukken is dat het voor bewoners in Garyp geen ‘moeten’ is. Als het van bovenaf doorgedrukt wordt, gaat dat averechts werken.’’
Heb je nog inhoudelijke vragen over dit nieuwsbericht? Neem contact op met Jacob Miedema.
