Afgelopen weekend kwam minister Hugo de Jonge met een verdere uitwerking van het Nationaal isolatieprogramma. Het Rijk gaat voor een versnelde uitrol, bevorderd door de situatie in Oekraïne en de hoge energieprijzen als gevolg daarvan. Het doel van het programma: 2,5 miljoen woningen isoleren tot en met 2030. Er ligt een belangrijke focus op de 1,5 miljoen woningen met een label E, F en G, die optellen tot 20 procent van de woningvoorraad. Er wordt ongeveer 4 miljard vrijgemaakt tot en met 2030, waarvan 457 miljoen in 2022. Corporaties krijgen daarnaast extra investeringsruimte door afschaffing van de verhuurdersheffing.
Het Nationaal isolatieprogramma is onderdeel van een breder landelijk programma: ‘Versnelling Verduurzaming Gebouwde Omgeving’, waarvan we eind mei of begin juni meer gaan horen. Samen met een programma Hybride draagt het isolatieprogramma bij aan zowel de gebiedsgerichte aanpak van de warmtetransitie (de aardgasvrije wijkaanpak) als de individuele aanpak van woningen (zie een afbeelding van het complete programma in oprichting onderaan deze pagina). Dat zien we ook terug in de actielijnen, die zich zowel richten op wijk- of doelgroepgerichte aanpakken als op het stimuleren van individuele eigenaren tot het nemen van maatregelen.
Actielijnen
Het Nationaal Isolatieprogramma bestaat uit 4 actielijnen. Gemeenten gaan het meest te maken krijgen met actielijn 1, gecombineerd met 4.
Bron: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2022
Actielijn 1: Lokale aanpak isolatie 750.000 koopwoningen (via gemeenten)
Gemeenten kunnen voor de lokale aanpak “meerjarige plannen indienen, die aansluiten bij de transitievisies warmte en bewonersinitiatieven en zich zoveel als mogelijk richten op het verbeteren van woningen met de slechtste labels.” De concrete manier waarop deze subsidiëring werkt, gaat het Rijk nog uitwerken met de VNG en eind mei of begin juni aan de Kamer melden. Er wordt genoemd dat de lokale aanpak het doel voor de wijkgerichte aanpak uit het klimaatakkoord (1,5 miljoen woningen verduurzamen in 2030) zoveel mogelijk moet versterken. Naar verwachting kan de lokale aanpak dus worden gebruikt om isolatie in de startbuurten uit de transitievisies warmte extra te stimuleren, maar kan deze ook gericht worden op (kwetsbare) buurten of doelgroepen met de slechtste labels, die zich lang niet altijd in de startbuurten bevinden. Er is dit jaar 69 miljoen euro voor gereserveerd en de komende twee jaar nogmaals 39 en 42 miljoen. Voor het budget van dit jaar verwachten we dat gemeenten deze zomer of dit najaar al plannen kunnen indienen, houd daar dus rekening mee.
De lokale aanpak: Wat kun je verwachten van het Servicepunt?
Het Servicepunt werkt aan een serie producten om gemeenten te helpen met het opstellen van plannen voor de lokale aanpak. Dit voorjaar presenteren wij een datatool: een kaart die inzicht geeft in de combinaties van doelgroepen en maatregelen waar gemeenten zich op kunnen richten. We komen ook met een invulformat voor een “aanvalsplan aardgasvrij ready”, om de lokale aanpak samen met collega’s en partners stap voor stap vorm te geven. We stellen deze producten beschikbaar voordat de regeling voor de lokale aanpak open gaat en willen gemeenten via de strippenkaart en trainingen wegwijs maken in de tooling en planvorming. Dat doen we ook in ons leerlab aardgasvrij-ready, waarvan een nieuwe ronde richting de zomer van start gaat, en in de lopende leerkring energiearmoede. Op het moment dat er meer duidelijkheid is over de regeling en de voorwaarden van de lokale aanpak, kijken wij samen met de provincie hoe we gemeenten verder kunnen ondersteunen.
Actielijn 2: Isoleren van 1 miljoen huurwoningen tot de Standaard
Normering en positieve prikkels worden ingezet om 700.000 sociale huurwoningen en 300.000 private huurwoningen naar het niveau van de standaard te isoleren. Er worden afspraken gemaakt met de woningcorporaties, met als doel dat sociale huurwoningen met labels E, F en G eind 2028 nauwelijks meer voorkomen. Hoe de normering wordt toegepast om dat mogelijk te maken, wordt eind mei of begin juni bekend gemaakt met de presentatie van het programma Versnelling Verduurzaming Gebouwde Omgeving. Er wordt ook gewerkt aan aanpassingen in het initiatiefrecht en instemmingsrecht (denk aan een wijziging van de 70% akkoord regeling bij renovatie) om drempels weg te nemen.
Actielijn 3: Versneld isoleren van 750.000 koopwoningen op eigen initiatief
Deze actielijn is een versoepeling en uitbreiding van de bestaande ISDE. Huiseigenaren moeten daarmee meer op eigen initiatief – ook via collectieve inkoopacties – gaan isoleren. Twee belangrijke aanpassingen zijn dat het vanaf 2023 ook mogelijk wordt om subsidie te krijgen bij het nemen van één enkele maatregel in plaats van twee of meer (de subsidie is dan wel 15% in plaats van 30%) en dat er ook subsidiemogelijkheid komt voor doe-het-zelvers. Hoe dat laatste wordt ingevuld met het oog op fraude en slechte uitvoering van maatregelen is nog onduidelijk. Deze actielijn wordt ondersteund door de landelijke campagne “Zet ook de knop om” en het platform verbeterjehuis.nl, waarop woningeigenaren inzicht op maat krijgen in de maatregelen die ze kunnen nemen.
Actielijn 4: Energie besparen met laagdrempelige maatregelen (aanpak energiearmoede)
Met deze actielijn wordt ingezet op het continueren van de gemeentelijke aanpak van (kleine) energiebesparende maatregelen, met name bij kwetsbare huishoudens met energiearmoede. Genoemd wordt dat middelen uit actielijn 1, de lokale aanpak, kunnen worden ingezet om specifiek deze kwetsbare doelgroepen verder te ondersteunen. Bijvoorbeeld door subsidies uit actielijn 1 te stapelen met landelijke subsidies uit actielijn 3 en op die manier maatregelen betaalbaar te maken.
Hoe ondersteunt het Rijk gemeenten?
Er komt een landelijke programmaorganisatie om gemeenten en woningcorporaties te ondersteunen. Hoe dat vorm krijgt, blijft nog wat vaag. Een helpdeskfunctie wordt genoemd. Ook wordt gezegd dat gemeenten en energieloketten gefaciliteerd worden bij lokale communicatie ter ondersteuning van de lokale aanpak, in lijn met de landelijke communicatiecampagne.
Zie hieronder het overzicht van het nieuwe Programma versnelling Verduurzaming Gebouwde Omgeving en de plek die het Nationaal isolatieprogramma daarin krijgt.
Bron: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 2022
Vragen over het nationaal isolatieprogramma en wat je nu al kunt doen om je erop voor te bereiden? Neem contact op met Jade Oudejans.
