Monique Stam is inmiddels 8 jaar wethouder in Heerhugowaard en combineert in haar portefeuille zowel Mobiliteit, Wonen, Economie als Duurzaamheid.
De energietransitie is een belangrijk thema binnen haar portefeuille. In de visie van de wethouder vormt de energietransitie – en dus ook de wijkaanpakken – een instrument om doelen binnen verschillende domeinen te behalen. Hoe dat zit, en vele andere zaken waar je als bestuurder binnen een wijkaanpak mee te maken krijgt, komen aan bod in onderstaand interview.
De Wijkaanpakken komen voort uit nationaal beleid. De verschillende opgaven vanuit het Rijk hebben een horizon van 2030/2050. Hoe verhoudt deze horizon zich tot de termijn van een bestuurder?
Als bestuurder moet je altijd verder denken dan je eigen termijn. Zeker op het gebied van de energietransitie. Ik gebruik daarom ook vaak het woord toekomstbestendig.
Als lokaal bestuurder kun je eerste stappen zetten door je gemeente in positie te brengen, om zo vervolgens in beweging te kunnen komen. Bijvoorbeeld door een Regionale Energiestrategie (RES) te vertalen in een Lokale Energiestrategie (LES); wat betekenen de opgaven die regionaal zijn overeengekomen concreet voor jouw gemeente, waar ga je je aan committeren? Zo’n vertaling helpt duidelijkheid te scheppen voor je raad.
“… praat niet alleen zelf met de raad, maar laat anderen het verhaal vertellen.”
Hoe krijg je de raad mee in zo’n proces?
Vaak gehoorde reacties zijn “Zullen we niet nog even wachten?” of “We hoeven niet het braafste jongetje zijn”. Maar de kunst is om niet bang te zijn. Laat zien, neem ze mee, betrek ze daar waar energie zit en kansen liggen. Prijs je raad als ze ook beslissingen durven nemen. Ikzelf heb trouwens niks te klagen, ik heb een zeer vooruitstrevende raad. Dus wat dat betreft heb ik wellicht makkelijk praten!
En onthoud, praat niet alleen zelf met de raad, maar laat ook anderen het verhaal vertellen. Toen de raad van de lokale glastuinbouwers hoorde {red. zie onder} hoe enthousiast ze waren, werd men zelf ook een stuk enthousiaster.
Je wilt graag van start met een wijkaanpak. Welke rol speel je daarin als bestuurder?
In Heerhugowaard staan we bekend als koploper; we vinden het niet erg om ergens als eerste mee te beginnen. Als je eenmaal zo bekend staat, komen er vanzelf allerlei partijen op je af. Zo verzamel je vanzelf de ‘energie’ en komen projecten in een stroomversnelling.
Gevaar is wel dat er zoveel gebeurt dat je het overzicht kwijt raakt. Ik heb op een gegeven moment op bestuurlijk niveau partijen in de gemeente bij elkaar geroepen, zodat er gezamenlijkheid ontstond. Er is nu inzicht is in waar iedereen al mee bezig is en er kunnen stappen gezet worden. Omdat we dat op bestuurlijk niveau deden, waren we in staat om een aantal flinke besluiten te nemen en planningen aan elkaar te koppelen.
“… investeer in je stakeholders, bouw iets op. Kies voor je start de stakeholders met goede energie.”
Onder de noemer Slim Energie Netwerk zijn we zo blijvend in contact met onder andere Alliander, Woonwaard, HVC, Kodi – Waerdse Energie Circuit. Dat is voor mij een grote succesfactor: investeer in je stakeholders, bouw iets op. Kies voor je start de stakeholders met goede energie. We staan samen met elkaar aan de rand van het zwembad, springen we er ook samen in?
Monique Stam, Wethouder Heerhugowaard
Welke regionale afhankelijkheden kent een wijkaanpak?
Een wijkaanpak lijkt lokaal, maar vergeet niet dat de partners met wie je werkt – woningcorporaties, netbeheerders, warmtebedrijven – regionale werkgebieden hebben. En dus agenda’s hebben die meer bevatten dan enkel jouw ene wijkaanpak. Je staat met jouw gemeente en specifieke startwijk niet altijd op de eerste plaats.
Daarom zul je met andere gemeenten moeten samenwerken, om projecten zo te plannen dat de gezamenlijke projectpartners het werk kunnen behappen. Dat is een uitdaging, om als bestuurder samen te werken met bestuurders van andere gemeenten. En om je raad ook bewust te maken van de afhankelijkheid. Wij pakken dit nu op binnen de HAL-gemeenten (Heerhugowaard, Alkmaar, Langedijk).
Eenmaal gestart, komen er bij dit soort projecten verschillende uitdagingen boven tafel. Ook op het gebied van het sluitend krijgen van de businesscase. Hoever moet je als gemeente gaan om daarbij te helpen?
De investering in een warmtenet ligt primair natuurlijk bij het warmtebedrijf (en andere nutsbedrijven), maar soms kan het meedelen in de investeringsrisico’s ervoor zorgen dat de kosten voor inwoners lager worden. Heerhugowaard staat daarom garant voor de aansluiting van 2500 woningequivalenten op het warmtenet van HVC.
Een belangrijke andere reden daarvoor is dat wij graag willen dat ook ons glastuinbouwgebied Alton – verantwoordelijk voor 1/3 van ons energieverbruik – meegaat. Alton ligt verder weg van de wijk, het warmtenet wordt daarmee uitgestrekter en de totale investering groter. De beslissing voor die extra investering hebben we kunnen vergemakkelijken door garant te staan voor het aantal extra aansluitingen.
Bijkomende voordelen: op deze manier leggen we een infrastructuur aan die de basis kan vormen voor veel toekomstige ontwikkelingen. Én in het glastuinbouwgebied Alton is plots veel meer interesse van andere bedrijven om zich daar te vestigen. Een economische boost voor het Alton gebied! Door vanuit de energietransitie aan de slag te gaan hebben we zo een win-win-win gecreëerd.
“Wees niet angstig voor de vraag, wat zullen ze er van vinden? Het punt is juist, men moet er iets van gaan vinden!”
Doel is om ook particulieren mee te nemen in de warmtetransitie. Achteraf informeren over de genomen besluiten volstaat niet. Hoe ga je daar mee om als bestuurder?
Wees niet angstig voor de vraag, wat zullen ze ervan vinden? Het punt is juist, men moet er iets van gaan vinden!
Het probleem met de energietransitie is dat het nog onvoldoende leeft onder de bevolking. Oplossing daarvoor is niet theoretische plannen maken, maar gewoon gaan beginnen. Als er iets gaat gebeuren in de wijk, komt het vanzelf tot leven.
Bovendien, als mensen het er niet mee eens zijn maar het er in ieder geval wel samen over hebben, heb je ook een slag gewonnen. En er zitten altijd bewoners tussen die wél willen. Concentreer je op die bewoners die wel willen maar niet kunnen, die moet je helpen. Ook als bestuurder, je moet beginnen, toon moed, dat is je taak.
Heb je inhoudelijke vragen over deze publicatie of interesse in meer informatie? Neem contact op met de gemeente Heerhugowaard.
