De Hilversumse Meent is een jaren ’70 wijk met ongeveer 4100 inwoners. De wijk behoort bestuurlijk tot de gemeente Hilversum, maar ligt dichter tegen Bussum aan. In de Meent wordt gekeken hoe de woningen aardgasvrij gemaakt kunnen worden. ‘We hebben de Meent uitgekozen als pilot omdat hier een actieve bewonersgroep aanwezig is die duurzaamheid erg belangrijk vindt. Daarmee kunnen we echt samen organiseren en afstemmen’, zegt communicatie adviseur Sasja Schermer. ‘Ja, en bovendien is het gasnet bijna economisch afgeschreven’, vult Michiel van der Vight – adviseur bij WarmteTransitieMakers – aan. ‘Daar komt nog bij dat de wijk een afgeschermde ligging heeft. De Meent is een typische bloemkoolwijk en ligt aan het bosgebied Spanderswoud. Dat maakt het overzichtelijk.’
In de Meent zijn twee woningcorporaties aanwezig – de Alliantie en Het Gooi en Omstreken. Ongeveer de helft van de wijk bestaat uit huurwoningen, bijna 1000 woningen. Michiel: ‘Beide partijen zijn belangrijke stakeholders om de wijk van het aardgas af te halen. Samen met de woningcorporaties, Alliander en Stichting Hilversumse Meent – de wijkorganisatie die de belangen behartigt van de bewoners – zijn we in 2016 een werkgroep gestart met het maken van een plan.’
Heftige reacties
‘Eind 2017 organiseerden we de eerste bewonersbijeenkomsten met de aankondiging dat we aan de slag gaan, maar dat er voorlopig nog geen besluiten plaatsvinden over een alternatieve warmteoplossing’, vervolgt Sasja. ‘Toch werd onze aankondiging heftig opgepakt door de bewoners. Zij dachten: ‘Moeten we nu al van het aardgas af?!’. Terwijl wij juist wilden onderzoeken en aftasten wat er mogelijk is. Dat het dus niet vandaag of morgen is dat hun huis geïsoleerd moet zijn en van het aardgas afgaat. We konden daarmee gelukkig wel de gemoederen tot bedaren brengen’.
Hoe gaan we straks de Meent verwarmen?
Michiel: ‘We hebben niet één harde strategie gekozen. Er wordt nu een aantal experimenten gestart. Daarin gaan we verschillende oplossingen naast elkaar leggen – kleinschalige collectieve, grootschalige collectieve en individuele oplossingen. We willen slim leren vanuit de praktijk. Zo kwamen we er al snel achter dat de woningen in de wijk geen standaard recht-toe-recht-aan rijtjeswoningen zijn. Er zijn veel kleine bouwkundige verschillen, zoals nisjes en dakoversteken. In de buurt zijn niet veel warmtebronnen beschikbaar. Vandaar dat All Electric het meest voor de hand ligt. Omdat de Meent geen proeftuinwijk is en niet te maken heeft met een dringende noodzaak om de grond open te gooien, hebben we geen harde deadline. Daarom kunnen we alle opties en uitvoeringsvormen naast elkaar leggen en nemen we de tijd. De komende maanden gaan we aan de slag om de opties financieel naast elkaar te leggen.’
Hoe ziet zo’n experiment eruit?
Sasja: ‘Vorig jaar hebben we een uitnodiging in de wijk verstuurd voor iedereen die iets met zijn woning wilt gaan doen. Dit varieert van een nieuwe keuken tot een goed geïsoleerd huis. Daaruit zijn 30 aanmeldingen binnengekomen. Een divers gezelschap met zowel jonge gezinnen als emptynesters en jonge als oudere alleenstaanden. Met die bewoners zijn we een traject gestart om naar een goed eindresultaat te renoveren, waarin ze worden geholpen door bouwkundige begeleiders. Voor die groep hebben ook we verschillende avonden georganiseerd. Het leuke is dat ze in dit traject ook van elkaar leren. Voor ons is het interessant om te zien welke keuzes particulieren maken en waarom. Dit is in het klein waar je straks in heel Nederland mee te maken krijgt.’
Staalkaarten
‘Een ander belangrijk onderdeel van dit project is dat we de komende maand staalkaarten gaan publiceren’, zegt Michiel. ‘Zo kunnen mensen in begrijpelijke taal voor hun woningtype teruglezen welke duurzaamheidsmaatregelen bepaalde effecten – rendabel, comfort en/of milieuwinst – hebben met bijbehorende prijsranges. Daarvoor hebben we een onderzoek gebruikt van de woningcorporaties waarin ze per woningtypologie hebben gekeken wat er nodig is om die woningen naar een goed isolatieniveau te krijgen. Die data hebben we samengevat in de staalkaarten die je kunt voorstellen als een overzichtelijke brochure.’
Wat willen jullie andere gemeenten meegeven?
Start vandaag met leren uit de praktijk
Michiel: ‘Starten vanuit de praktijk is heel belangrijk. Haal bij mensen specifieke problemen op die zij ervaren. We doen dit in meerdere wijken en je ziet in elke wijk specifieke eigenaardigheden en problemen. Juist in deze wijken waar veel dezelfde woningen staan, is er een grote kans dat meerdere mensen een soortgelijk probleem hebben. Die kun je vervolgens delen met bewoners zodat die problemen kunnen worden voorkomen.
Zet energiecoaches in
Sasja: ‘Je kunt als gemeente bewoners vertellen wat ze moeten doen. Maar bewoners die zelf bewoners voorlichten en voorbeelden in de wijk laten zien, dat werkt toch het allerbeste. De energiecoaches die nu rondlopen hebben nu al een groter bereik dan wij als gemeente met een informatiebijeenkomst. En het mooie is dat die staalkaarten straks gebruikt kunnen worden door de energiecoaches. Daarna kunnen mensen zelf het gesprek met de aannemer al veel beter voeren. Op die manier kun je naar opschaling toe gaan werken.’
Focus je eerst op de koplopers en niet op de hele wijk
Michiel: ‘Over het algemeen hoor ik vaak: een wijk moet je in één keer aanpakken. In Hilversum hebben we juist de innovatiecurve van Rogers gebruikt. We zijn vanaf het begin van af aan heel duidelijk geweest dat we met de innovatoren en de pioniers de eerste stappen willen zetten. Zo hebben we bij de eerste sessies de achterblijvers en criticasters die niet mee willen werken, verteld dat ze dat ook niet hoeven.’ Sasja vult aan: ‘Zorg dat je je eerst focust op de mensen die willen en kunnen en daarna op de mensen die willen en niet kunnen. Kijk hoe je die mensen kunt helpen, zodat ze het wel kunnen. Vervolgens richt je je op de mensen die wel kunnen en niet willen en tot slot op de mensen die niet willen en niet kunnen. Die komen toch pas aan bod als het aardgas eraf gaat. Deze transitie ga je niet redden door alleen maar te investeren in zoveel mogelijk draagvlak. Creëer draagvlak bij de welwillers en welkunners en bouw dat rustig uit. Die tijd heb je ook.’
Heb je nog inhoudelijke vragen over dit nieuwsbericht? Neem contact op met Sasja Schermer of Michiel van der Vight.
