De regio Noord-Holland Zuid (NHZ) strekt zich uit van IJmuiden tot Hilversum en van de Beemster tot aan Haarlemmermeer en is één van de meest diverse regio’s van Nederland. Van beschermde natuurgebieden, luchthavens, zeehavens en het financiële centrum van Nederland tot aan de bloemenveiling van Aalsmeer, Media Valley en clusters van creatieve bedrijven. Samen met de industrie en de gebouwde omgeving met aantrekkelijke historische steden staat deze regio voor een uitdagende opgave. De beschikbare ruimte is beperkt en het gevarieerde landschap vraagt om flexibiliteit en innovatie bij het vertalen van klimaatambities naar projecten. Hoe gaat deze regio de Regionale Energie Strategie ontwikkelen? We vroegen het Marco Berkhout, programmamanager RES Noord-Holland Zuid.
“De regio is inderdaad erg divers, maar mede door onze diversiteit zijn we goed in staat om met transities om te gaan”, vertelt Berkhout. “Tegelijkertijd kenmerkt Noord-Holland Zuid zich als een economisch sterke regio. We zien de Regionale Energie Strategie als kans om de regio economisch verder te versterken en daarnaast een aantrekkelijke regio te blijven om in te wonen, werken en recreëren.”
Kun je ons meenemen in de verschillende stappen van het RES proces NHZ?
Stap 1: ‘Foto’ van de opgave (april t/m juni 2019)
“We hebben het RES proces tot aan de concept RES in 4 stappen uitgewerkt. De eerste stap is het in beeld brengen van de opgave met als doel om gezamenlijk het vertrekpunt van de RES vast te leggen. Daarbij komen vragen aan bod als ‘wat is het huidige energieverbruik’, ‘hoe ontwikkelt dit zich tot 2030?’, ‘waar liggen welke opwekpotenties voor warmte en elektriciteit?’, ‘waar liggen ruimtelijke kansen en beperkingen?’ en ‘hoe ziet de energie-infrastructuur eruit?’. Dit noemen we ‘de foto’, die de huidige wereld laat zien in begrijpelijke kaarten en cijfers. De foto brengt als het ware de maximale technische potentie van Noord-Holland Zuid in kaart.”
Stap 2: Scenario’s uitwerken (juni t/m december 2019)
“Op basis van de foto die we hebben gemaakt, gaan we in stap 2 met de 6 deelregio’s werken aan scenario’s, mogelijke oplossingsrichtingen. In elk van de 6 deelregio’s organiseren we 2 bijeenkomsten met zo’n 10-40 vertegenwoordigers uit de deelregio om te komen tot 2 of 3 scenario’s. De gemeente en tegelijkertijd deelregio Amsterdam heeft deze ateliers als eerste doorlopen. ’. Deze stap laat door de oogharen heen de theoretische potentie zien voor de regio. Theoretisch omdat het creëren van draagvlak hier nog niet aan de orde is.”
Stap 3: Lokale ruimtelijke ateliers (oktober 2019 t/m januari 2020)
“In stap 3 gaan de gemeenten het gesprek aan met lokale partijen. In lokale ruimtelijke ateliers worden per gemeente de opgaven en scenario’s besproken die in stap 2 per deelregio zijn gemaakt. Doel van deze stap is om te toetsen welk draagvlak er is voor elk scenario, welke voorwaarden er worden benoemd en waar op korte termijn kansen liggen voor energieproductie. Deze lokale ateliers zullen voor elk van de 29 gemeenten binnen de RES-regio NHZ verschillen. Dit is afhankelijk van de behoeften van elke gemeente – de ene organiseert er twee, de andere geen, de ene nodigt alleen stakeholders of raadsleden uit, de andere kiest voor een grote bijeenkomst met inwoners..”
Stap 4: Naar een bod (februari/maart 2020)
“In de laatste stap wordt de verzamelde kennis, inzichten, scenario-uitwerking en afstemming uit de eerste 3 stappen samengevoegd tot een concept RES Noord-Holland Zuid. Met de concept RES laat je als RES-regio je gezamenlijke ambities zien om daar vervolgens met elkaar mee aan de slag te gaan. De concept RES wordt vervolgens voorgelegd aan de colleges van gemeenten, gedeputeerde staten en het Dagelijks Bestuur van de waterschap voor vaststelling. Na de vaststelling wordt deze vrijgegeven door de stuurgroep en aangeboden aan het nationaal programma RES.”
Figuur 1: Stappen in het RES proces
Wat wil je gemeenten meegeven die in het proces van de RES zitten?
1) Maak gebruik van de samenwerkingen die er al zijn
“De regio NHZ bestaat uit 6 deelregio’s, die ambtelijke en bestuurlijk al een samenwerkingsverband hebben georganiseerd. Deze deelregio’s kennen grofweg gemeenschappelijke energieopgaven, landschappelijke kenmerken en stakeholders. De organisatie van de RES NHZ is daar goed op afgestemd en zoveel mogelijk aangesloten op die bestaande regionale samenwerkingen. Vaak hebben regio’s dus al samenwerkingsverbanden op ambtelijk en bestuurlijk niveau. Maak daar dus gebruik van.”
2) Zorg dat je stakeholders zich betrokken voelen
“Er zijn zo ontzettend veel stakeholders in dit spel. In de tijd staat het proces onder druk. Een van de grootste uitdagingen is dat alle stakeholders zich betrokken voelen. Als dat niet het geval is kunnen partijen zich gepasseerd voelen en daardoor in de weerstand schieten. Daar zijn we met z’n allen verantwoordelijk voor dat dit goed verloopt.”
3) Laat je ondersteunen
“De energietransitie is ook een technische transitie. Inhoudelijk gezien kun je dat als ambtelijke organisatie niet zelf. We hebben daarom een bureau aan ons gekoppeld die ons procesmatig en inhoudelijk ondersteunt. Daarnaast hebben we een ruimtelijk ontwerper en landschapsarchitect ingeschakeld om de landschappelijke kenmerken te visualiseren. Tot slot hebben we een systeemstudie gedaan in Noord-Holland waarin energiesystemen inzichtelijk worden gemaakt. Dat biedt inzicht in de technische mogelijkheden. Laat je dus ondersteunen op onderdelen waar je als ambtelijke organisatie kennis en expertise mist.”
4) Ga op zoek naar koppelkansen
“Om draagvlak te creëren is het belangrijk om op zoek te gaan naar koppelkansen. Zo zie je bijvoorbeeld initiatieven van energiecorporaties waarbij opbrengsten weer terugvloeien naar de maatschappij.”
Heb je inhoudelijke vragen over dit artikel? Neem contact op met Energieregio Noord-Holland zuid.
