Charlotte Bakker werkt als programmamanager Duurzame stad aan de energietransitie bij de gemeente Hoorn. Het programma heeft als doelstelling om klimaatneutraal te zijn in 2040. Bakker: ‘‘Begin 2017 zijn we gestart met opstellen van de routekaart energieneutraal, die de opgave in Hoorn inzichtelijk maakt. Om in 2040 klimaatneutraal te zijn, moeten we ieder jaar 1020 woningen van het aardgas afhalen. Inmiddels is de transitievisie warmte afgelopen zomer goedgekeurd door de raad.’’ Charlotte Bakker neemt ons mee in de route naar een aardgasvrije gebouwde omgeving in Hoorn.
‘‘We zijn gestart met een sessie waarin we een brede groep stakeholders hebben uitgenodigd. Een transitievisie warmte is niet alleen een visie van de gemeente. Het is belangrijk dat deze visie ook uitgedragen wordt door belangrijke partners waarmee we samenwerken. Vervolgens hebben we een bewonersavond georganiseerd waarin we heel Hoorn hebben uitgenodigd. Het was goed om te zien dat daar veel bewoners op af kwamen. We wilden niet alleen laten zien waar we mee bezig waren, maar ook ophalen wat mensen belangrijk vonden.
Door middel van een online quiz die mensen ter plekke konden doen op hun telefoon hebben we gekeken wat er leeft. Daarin zie je toch dat de zorgen over betaalbaarheid het grootst zijn. Een aantal anderen maakt zich zorgen over de verbouwing van hun huis en of de oplossing wel duurzaam is. Een ander belangrijk punt was de behoefte naar duidelijke informatieverstrekking. Van de aanwezigen hebben zich uiteindelijk 48 bewoners aangemeld als ambassadeur.’’
”Ieder jaar 1020 woningen van het aardgas af.”
‘‘Het grootste deel van de woningen in Hoorn is nog aangesloten op aardgas. Om in 2040 klimaatneutraal te zijn, moeten we ieder jaar 1020 woningen van het aardgas afhalen. Uit de routekaart is gebleken dat 80 procent van de energie die nodig is, binnen Hoorn duurzaam opgewekt kan worden. Het voordeel is dat we als West-friesland veel potentie hebben voor geothermie. Daar liggen we heel gunstig voor. Natuurlijk moeten de boringen het allemaal nog uitwijzen. We zullen alle mogelijkheden moeten aangrijpen. Naast bewezen technieken als zonne-energie en wind zijn we bezig met thermische energie, warmte uit riool, oppervlaktewater en drinkwater. Innovatie is daarom een van de grootste pijlers waar we op inzetten.
Om over te stappen op alternatieve warmtebronnen, zoals bijvoorbeeld aquathermie, moeten we de warmtevraag en verwarmingstemperatuur in gebouwen verlagen. Dit komt omdat aardwarmte een lagere temperatuur afgeeft dan de verbranding van aardgas. Daarom is het van groot belang dat we woningen goed gaan isoleren. Bovendien geldt: energie die niet verloren gaat, hoeft ook niet opgewekt te worden.’’
Stap voor stap
‘‘Samen met onze stakeholders hebben we wijken geselecteerd die we als kansrijk zien om in de periode tot 2030 aan de slag te gaan. Hierbij hebben we gekeken naar laagste maatschappelijke kosten, corporatiebezit en geplande investeringen in renovaties en infrastructuur. Met de route zoals die er nu uitziet gaan we als eerst aan de slag met een haalbaarheidsstudie voor een warmtenet in Kersenboogerd. In deze wijk heeft Intermaris veel vastgoed en zijn de maatschappelijke kosten het laagst vanwege een hoge bebouwingsdichtheid. Samen met de betrokken partijen en bewoners treffen we de voorbereidingen om de eerste woningen van Kersenboogerd aardgasvrij te maken door een flexibel en toekomstbestendig warmtenet aan te leggen. Dit warmtenet kan stapsgewijs verder doorgroeien. In de tweede fase, vanaf 2021, willen we starten met het aardgasvrij maken van de Bangert en Oosterpolder. Een nieuwbouwwijk met goed geïsoleerde woningen waar we kansen zien voor individuele all-electric oplossingen. Wij kunnen hier leren wat particuliere bewoners nodig hebben om zelf aan de slag te gaan en waar ze tegenaan lopen in het proces naar aardgasvrij.’’
Geleerde lessen en uitdagingen
‘‘We hebben een goed besluitvormingstraject doorlopen. Vanaf het begin af aan zijn we een goed samenwerkingsverband aangegaan met onze stakeholders. De raad is ook met start van het proces betrokken als toehoorder en voor de bewoners hadden we vrij snel een bewonersavond georganiseerd. Zo leerden we vroeg in het proces wat er onder bewoners speelt. Dat is essentieel geweest voor het goed doorlopen van het transitievisie warmte traject.
Wat nu spannend wordt is de haalbaarheidsstudie van de Kersenboogerd. We gaan een ontwikkeling in waarvan we nog niet precies weten hoe de uitkomst eruit zal zien. Hoe zet je dat op? Met wie doe je dat dan? En hoe zorg je ervoor dat het een transparant traject blijft? We moeten niet de illusie hebben dat met het uitrollen van een warmtenet er 20 partijen klaarstaan die dat voor je willen regelen. Het is van belang dat je je rol als gemeente scherp hebt. Een andere uitdaging is hoe we in de energietransitie de jongere generatie betrekken. Op de bewonersavonden kwamen er tot nog toe met name hoogopgeleide gepensioneerden af. Maar voor het slagen van onze doelstellingen hebben we draagvlak onder de jongeren net zo hard nodig.’’
Heb je inhoudelijke vragen over dit artikel? Neem contact op met Charlotte Bakker.
