Van punniken tot pionieren: vijf inzichten van Annelies Huygen over de toekomst van warmte
Voor de nieuwste aflevering van Warmtewerkt, de podcast van het Servicepunt Duurzame Energie, spraken we met Annelies Huygen: econoom, jurist, voormalig bijzonder hoogleraar Ordening van Energiemarkten en jarenlang hoofdconsulent bij TNO. Net met pensioen, maar nog lang niet klaar met de warmtetransitie. In de podcast deelt ze haar visie op de toekomst van warmte in Nederland. In dit artikel de vijf inzichten van Annelies.
Foto door Marijn Smulders, via Warmte365.nl
1. Decentralisatie is cruciaal, maar vergt een cultuurverandering
Volgens Annelies blijft de decentralisatie van het energiesysteem achter. “We zijn in Nederland gewend om grootschalig en top-down te denken: grote centrales, grote pijpen, passieve consumenten. Maar de toekomst vraagt actieve consumenten die met elkaar handelen in de wijk en zo energieneutrale wijken kunnen maken,” zegt Annelies. De warmtetransitie slaagt volgens Annelies als we loskomen van centraal denken, en gaan vertrouwen op lokale samenwerking. Waar beleidsmakers soms blijven hangen in het idee van grote, uniforme warmtebedrijven, pleit Annelies juist voor kleinschaligheid. “Internationaal zijn er heel veel warmtebedrijven in gemeentelijke handen, en dat werkt heel goed,” vertelt ze. “Maar dan moet het echt van de gemeente zijn.” Annelies noemt haar eigen wijk als voorbeeld: een ziekenhuis, WKO-organisaties en scholen die samen een lokaal energiesysteem opzetten, stap voor stap. “Punniken,” noemt ze dat. En precies dat werkt.
2. Warmte moet integraal worden benaderd – niet als ‘los onderwerp’
In het gesprek benadrukt Annelies dat we eigenlijk niet over ‘warmte’ zouden moeten praten, maar over integrale energiesystemen. Elektriciteit, warmte, opslag en slimme aansturing moeten als één geheel worden gezien. “Nu is het al zo dat salderen ophoudt en dan hoor je op de radio dat we de zonnepanelen gaan uitzetten. Maar nee, die energie kun je opslaan als warmte en dat wordt veel goedkoper.” vertelt Annelies. Door warmte te benaderen vanuit het perspectief van integrale energiesystemen kun je meer mogelijk maken.
3. De warmtetransitie begint niet met techniek, maar met vertrouwen
Annelies benadrukt dat de techniek niet de grootste hobbel is – het zijn subsidiëring, organisatie en vooral vertrouwen die bepalend zijn. Gemeenten en bewoners moeten durven beginnen, ook al is het plaatje nog niet perfect: “Het is natuurlijk de beginfase, dus we moeten niet schrikken als je iets doet dat verkeerd gaat dat je dan weer moet veranderen. Want als het balletje eenmaal gaat rollen, dan gaat het ontwikkelen van moderne warmtenetten sneller en sneller.” Op voorwaarde dat subsidieregelingen ondersteuning bieden om de ontwikkeling van moderne warmtenetten in gang te zetten.
4. Standaardisatie als sleutel tot opschaling
Een opvallend pleidooi in het gesprek: standaardiseer de administratie van warmtebedrijven. Denk aan formats voor businesscases, kostenstructuren en projectbeoordelingen. “Als iedereen al die administratieve dingen in het hele land op precies dezelfde manier doet, dan wordt het ook heel gemakkelijk om een nieuw project te beoordelen,” aldus Annelies. Het is een les die we kunnen leren van Denemarken, waar transparantie en eenvoud bijdragen aan een succesvolle aanpak.
5. Innovaties maken 2050 niet alleen haalbaar, maar ook betaalbaar
Is het doel van een fossielvrije gebouwde omgeving in 2050 realistisch? Daarover is Annelies voorzichtig optimistisch. “Als we durven, kan het snel gaan.” Ze ziet hoe technologische ontwikkelingen – zoals nieuwe generaties zonnepanelen en efficiëntere warmtepompen – de warmtetransitie versnellen én goedkoper maken. Mits we het slim aanpakken. En dat betekent: ruimte geven aan initiatieven van onderop, integraal denken, en vooral: doen. Want als het begin is gemaakt en we bij een eerste initiatief komen, dan komen we veel gemakkelijker van 1 tot 2, en uiteindelijk van 2 tot 50. Beluister de volledige aflevering met Annelies Huygen via Spotify of kijk op onze website voor meer informatie en handige tools rondom de warmtetransitie.
Beluister de volledige aflevering met Annelies Huygen via Spotify of kijk op onze website voor meer informatie en handige tools rondom de warmtetransitie.
