Van bytes naar buizen: datathermie in Diemen zorgt voor warme woningen
De gemeente Diemen werkt samen met datacenterbedrijf Switch Datacenters aan een innovatieve toepassing: het benutten van restwarmte afkomstig van computers van klanten die volledig op groene stroom draaien – ook wel datathermie genoemd. Waar restwarmte vaak als een lastige uitdaging wordt gezien, zet gemeente Diemen dit om in een kans om duizenden woningen van duurzame warmte te voorzien.
Van idee tot samenwerking
Het initiatief begon verrassend eenvoudig: met een telefoontje van Edgar van Essen (Switch Datacenters) naar de warmteregisseur van de gemeente Diemen, Siem Goede. Diemen stond al voor de uitdaging om haar warmtevoorziening te verduurzamen. Toen bleek dat de warmtevraag in Diemen-Zuid vrijwel volledig gedekt zou kunnen worden door de beschikbare groene restwarmte uit het datacenter, vielen de puzzelstukjes snel in elkaar.
Inmiddels ligt er een intentieverklaring en zijn de eerste haalbaarheidsstudies afgerond. Deze zijn medegefinancierd met een subsidie van de Provincie Noord-Holland (Warmtetransitie gebouwde omgeving op wijkniveau). De resultaten bevestigen wat de betrokkenen al vermoedden: de combinatie van de locatie van het datacenter, de bestaande plannen van de gemeente en de beschikbare infrastructuur maakt dit tot een veelbelovend project.
Geografische ligging als kans
De ligging van Diemen speelt een sleutelrol in dit verhaal. De gemeente ligt tussen Amsterdam en Almere, midden in een cluster van datacenters. Tegelijkertijd is de nabijgelegen wijk Diemen Zuid relatief modern en dichtbebouwd, wat gunstig kan zijn voor een warmtenet. Deze nabijheid maakt de businesscase bijzonder gunstig: er is nauwelijks transportverlies en het benodigde warmtenet kan relatief compact worden aangelegd.
Daarmee onderscheidt Diemen zich van veel andere gemeenten waar de afstand tussen bron en vraag vaak groter is. Hier komen vraag en aanbod bijna ideaal samen, en dat maakt het project tot een voorbeeld voor andere stedelijke regio’s met vergelijkbare omstandigheden.
Bewoners en draagvlak
Volgens Boaz Bar-Adon, projectmanager energietransitie bij gemeente Diemen, speelt participatie een belangrijke rol. In Diemen-Zuid is een denktank opgezet waaraan tientallen bewoners deelnemen. Zij krijgen inzicht in wat datathermie inhoudt en kunnen meepraten over de plannen. Boaz ziet bij de bewoners vooral nieuwsgierigheid en constructieve betrokkenheid, in plaats van weerstand.
De uitleg richting bewoners is ook relatief eenvoudig: de warmte is er toch al, afkomstig van computers die iedereen dagelijks gebruikt en die draaien op groene stroom. Waar die warmte nu nog de lucht in verdwijnt, kan deze straks duizenden woningen op volledig groene wijze verwarmen.
Kansen en risico’s
De potentie van datathermie is groot, maar er zijn ook uitdagingen. Een warmtenet aanleggen vraagt forse investeringen en samenwerking met partijen als Liander, warmtebedrijven en bewoners. Daarnaast spelen landelijke regels en de nieuwe warmtewet een rol. Toch zijn zowel de gemeente Diemen als Switch overtuigd dat de voordelen opwegen tegen de risico’s. Door datathermie kunnen kosten worden bespaard en ontstaat een robuust alternatief voor individuele warmtepompen, die niet overal praktisch of haalbaar zijn.
Edgar benadrukt dat Switch bewust kiest om hierop in te zetten: “Het is voor ons geen marketingverhaal. We vinden het simpelweg onze plicht om deze warmte, afkomstig van groene stroom, beschikbaar te stellen voor de samenleving.”
Een voorbeeld voor andere gemeenten
Wat dit project in de gemeente Diemen bijzonder maakt, is de combinatie van factoren: een slagvaardige gemeente met kennis in huis, politieke durf en een lokale ondernemer die kansen ziet. Volgens Edgar en Boaz kunnen andere gemeenten hiervan leren. Niet door simpelweg het model te kopiëren, maar door open te staan voor nieuwe energiebronnen en samenwerkingen op te zoeken. Datathermie laat zien hoe groene restwarmte een belangrijke bijdrage kan leveren aan de verduurzaming van warmtenetten.
Vooruitblik
De komende jaren wordt toegewerkt naar een concrete samenwerkingsovereenkomst met alle betrokken partijen. Het doel is om eind 2026 ook financieel tot een sluitend plan te komen. Als dat lukt, kan Diemen een van de eerste gemeenten in Nederland worden waar datathermie op grote schaal wordt toegepast.
Voor Edgar is het duidelijk: “Datacenters groeien alleen maar. De vraag naar data neemt elk jaar toe, en daarmee ook de warmte die vrijkomt. De kunst is om die restwarmte – of beter gezegd: groene datathermie – niet te verspillen, maar om te zetten in maatschappelijke meerwaarde”.